(Wiel)rijden onder invloed van bellen, t kàn echt niet meer!

7 november 2014 14:43 Eén op de drie Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met een verkeersongeval. Gemiddeld overlijden er elke dag nog twee mensen in het Nederlands verkeer en er vallen dagelijks ruim driehonderd gewonden. De helft van alle Nederlandse revalidatiepatiënten zijn verkeersslachtoffer en dragen vaak de rest van hun leven de gevolgen ervan. Ongeveer 90% van alle ongevallen is te wijten aan menselijk falen. In 5 tot 25% van de ongevallen is afleiding de oorzaak.

De  jaarlijkse themabijeenkomst van het Vervoerberaad Flevoland werd gisteravond, 6 november 2014, gehouden in het provinciehuis in Lelystad. Het thema: afleiding in het verkeer, want dat is een serieus en toenemend mobiliteitsprobleem. Wereldwijd, en dus ook in Nederland. Achter het stuur even bellen,  de navigatie instellen, Facebook bekijken of een berichtje versturen, volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek (SWOV) speelt afleiding een rol bij het ontstaan van zo’n 5 tot maar liefst 25% van de auto-ongevallen. Dat aantal ongevallen dreigt te stijgen,  gezien de steeds verdergaande verspreiding draagbare media-apparatuur en systemen voor geavanceerde bestuurdersondersteuning.

Niet alleen smartphones en navigatieapparatuur zorgen overigens voor veel afleiding in het verkeer. Eten of drinken tijdens het rijden of muziek luisteren doen dat ook. Maar de betogen van de sprekers spitsten zich vooral toe op bellen en texten onder het rijden èn onder het fietsen en wandelen, want afleiding is een veiligheidsrisico dat alle verkeersdeelnemers betreft.  

Karel Brookhuis, hoogleraar verkeerspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, nam de aanwezigen mee in wat het menselijk gedrag bepaalt en beperkt. Onder meer de gewoonte (habituatie) speelt daar een belangrijke rol in; mensen zijn eigenlijk automaten, ook in het verkeer, en een automaat breng je niet makkelijk van een gedragspatroon af.
Ook het fenomeen ‘verwachting’ is relevant. Als mensen achttien keer een bord van 80 km/uur hebben gezien, ziet meer dan de helft dat de negentiende keer ook, ook als het bord inmiddels 100 km/uur aangeeft!
Andere wetenwaardigheden waren onder andere dat bij meer dan twee seconden afleiding, het ongevalsrisico onevenredig stijgt. Wie minder dan vijf uur slaapt, heeft drie keer zoveel kans op een ongeval. En toontjes op een smartphone trekken onvermijdelijk de aandacht van mensen: de geluidsperceptie kun je niet onderdrukken.

Nard Gilsing van TeamAlert, de verkeersveiligheidsorganisatie voor en door jongeren, vertelde dat de jonge generatie te maken heeft met het fenomeen ‘the fear of missing out’. Jonge automobilisten kunnen daardoor moeilijk of niet van hun smartphone afblijven, maar tegelijkertijd vindt 94% van de jongeren het onacceptabel als een buschauffeur twittert tijdens het rijden. Hij presenteerde ook resultaten van het project @TheWheel' waarbij jonge automobilisten worden uitgedaagd om zeven dagen geen mobiel te gebruiken tijdens het rijden. De resultaten mogen hoopvol genoemd worden: van de jongeren die de uitdaging aangaan, blijkt een heel aantal inderdaad te ontdekken dat ze best zonder smartphone kunnen tijdens het autorijden. In de pauze wist Nard overigens menig aanwezige te verleiden om ook die deal met zichzelf aan te gaan, onder wie gedeputeerde Jaap Lodders.

De van televisie bekende voormalig verkeersofficier van Justitie Koos Spee is tegenwoordig directeur van het handhavingsadviesbureau VerkeerDeBaas. Hij hield een pakkend en vlammend betoog over het nut van regelgeving, handhaving en communicatie. Onbegrijpelijk vindt hij het dat 16-jarigen met een tractor de openbare weg op mogen, dat campers tot 12.000 kg worden gekeurd als personenauto’s, dat berijders van snorfietsers en e-bikes die 45 km/uur kunnen halen geen helm  hoeven te dragen en tot slot, dat bellen op de fiets nog niet strafbaar is gesteld hoewel 95% van de Nederlandse bevolking daar voor is. Zijn pleidooi: verlaag de boetes, maar verhoog de pakkans en pak afleiding als serieus strafbaar feit aan. Hij vergeleek het aantal verkeersdoden in Nederland overigens met het jaarlijks neerstorten van twee Boeings, “maar het lijkt wel alsof we er niet wakker van liggen”.

De markante verkeerspsycholoog Cees Wildervanck die als dagvoorzitter de bijeenkomst opluisterde met psychologische kennis (“In campagnes kun je beter laten zien wat mensen wel moeten doen dan wat ze niet moeten doen) en persoonlijke ervaringen (“Ik reed laatst in een bus op de snelweg en zag dat heel veel vrachtwagenchauffeurs gewoon met hun krant of laptop op schoot zitten”), sloot de bijeenkomst af met een sterke samenvattende zin: “Rijden onder invloed van bellen, ‘t kan echt niet meer”.


Klik hier voor de presentatie van Nard Gilsing
Klik hier voor de presentatie van Koos Spee